Uitstel Wet Beschermd Wonen
De doordecentralisatie beschermd wonen is opnieuw uitgesteld. De nieuwe streefdatum voor de invoering van de Wet Woonplaatsbeginsel is daarmee gezet op 1 januari 2027.
Wet suïcidepreventie
Per 1 januari treedt de Wet integrale suïcidepreventie in werking. Deze wet draagt bij aan een meer gestructureerde en effectieve aanpak van suïcidepreventie in Nederland, met als doel het aantal suïcides te verminderen en de ondersteuning voor mensen in nood te verbeteren. Daarmee krijgen gemeenten een blijvende rol in het versterken en borgen van suïcidepreventie, waarbij regionale samenwerking essentieel is voor landelijke dekking.
Ontwikkelingen Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming en de Hervormingsagenda
Het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming beschrijft hoe kinderen sneller en beter beschermd kunnen worden, waarbij gemeenten meer verantwoordelijkheid krijgen om problemen vroegtijdig te signaleren en zelf basishulp te bieden. Zo moet worden voorkomen dat zwaardere maatregelen nodig zijn. De Hervormingsagenda bevat afspraken tussen Rijk, gemeenten en zorgaanbieders om de hele jeugdzorgketen efficiënter en effectiever te maken. In beide trajecten staat centraal dat lokale teams, zoals buurtteams en gemeentelijke toegang, meer taken op zich nemen: niet alleen hulp bieden, maar ook regie voeren op veiligheid. Deze werkwijze is vastgelegd in het Richtinggevend kader Toegang, lokale teams en integrale dienstverlening. In 2028 moeten alle gemeenten hun teams op deze manier hebben ingericht.
Participatiewet in balans
De Participatiewet wordt de komende jaren gefaseerd herzien. De wet wordt als te complex en te strikt ervaren. Daarom is een rijksbrede beweging richting vertrouwen, eenvoud en menselijke maat ter verankering in de Participatiewet is ingezet. De eerste wijzigingen worden per 1 januari doorgevoerd.
Hervorming arbeidsmarktinfrastructuur
De hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur is een plan van het kabinet om de dienstverlening op het gebied van werk en scholing te verbeteren voor werkenden, werkzoekenden en werkgevers. Het doel is om sneller, betere en duurzamere matches op de arbeidsmarkt te realiseren door samenwerking tussen publieke en private partijen te versterken. De hervorming omvat onder andere de invoering van een regionaal werkcentrum in januari, een versterking van het "van-werk-naar-werk-stelsel" (werknemers die hun baan verliezen direct laten doorstromen naar ander werk via begeleiding, scholing en ontwikkeling om werkloosheid te voorkomen) en een betere afstemming van scholing op de arbeidsmarktvraag.
Hervormingsagenda inkomensondersteuning
Het kabinet wil de sociale zekerheid, toeslagen en inkomstenbelasting hervormen. Daartoe start het kabinet met een hervormingsagenda met drie doelen: inkomensondersteuning moet bestaanszekerheid bieden, deze moet makkelijker te begrijpen zijn en (meer) werken moet lonen. De verwachting is dat deze hervormingsagenda vanaf het voorjaar structureel vorm krijgt.
Voorrang huisvesting statushouders
Het kabinet wil de voorrang voor statushouders op sociale huurwoningen afschaffen, waardoor zij net als andere woningzoekenden op een wachtlijst komen. In het eerste jaar na inwerkingtreding van de wet krijgen gemeenten nog één jaar de mogelijkheid om statushouders voorrang te geven op het huren van een kamer of gedeelde woonruimte. De hiertoe gewijzigde Woningwet is door de Tweede Kamer aangenomen, maar nog niet door de Eerste Kamer. Hiermee is nog niet duidelijk wanneer en welk effect dit gaat sorteren.
Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) Oekraïense ontheemden
De RTB wordt verlengd tot en met 4 maart 2027, omdat de situatie in Oekraïne nog steeds instabiel is. In de tussentijd werkt het kabinet aan een vervolg. De verwachting is dat er na 4 maart 2027 een transitieperiode aanbreekt van twee jaar waarbij de focus ligt op het terugkeren van Oekraïense ontheemden naar Oekraïne, maar er ook een groep in Nederland zal blijven wonen. Naar verwachting krijgen die Oekraïners een tijdelijke verblijfsvergunning.
Contourennota intrekking Spreidingswet
In de contourennota schrijft het kabinet hoe de opvang van asielzoekers voortaan geregeld moet worden, zonder een wettelijke taak voor gemeenten. Het kabinet is van plan de Spreidingswet in te trekken zodra de eerste ronde is afgerond waarin gemeenten opvangplekken hebben opgeleverd. Deze ronde loopt tot en met 31 januari.
Nieuw Europees asielbeleid (Migratiepact)
Vanaf 12 juni worden nieuwe asielregels in de EU van kracht, het Migratiepact. Vanaf dan geldt er één gezamenlijk Europees asielsysteem. Het Migratiepact bestaat uit een richtlijn en negen verordeningen die ervoor moeten zorgen dat de instroom van asielzoekers naar Nederland en de andere lidstaten van de EU afneemt en dat de lasten tussen de lidstaten beter worden verdeeld. Om dit in Nederlandse wet- en regelgeving op te nemen, is een wijziging van de Vreemdelingenwet nodig. Hiertoe dienen zowel de Tweede als de Eerste Kamer nog te besluiten.
Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorg Akkoord (IZA)
Beide akkoorden gelden tot en met 2026. Ambities op het gebied van preventie worden per 2027 ondergebracht in het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). De consequenties van het AZWA worden de komende tijd uitgewerkt op regionaal niveau, waarbij ook de financiële afspraken duidelijker worden.