Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Informatiebeveiliging en privacy

Het risico op schendingen van de privacy, datalekken of cyberincidenten en de mogelijke claims daardoor.

Dit risico is onveranderd ten opzichte van de Jaarrekening 2024. Ervaringen in het land leren dat de impact van dit risico groot kan zijn wanneer het zich voordoet. Voor de gemeente blijft de kans op digitale indringing, ontoereikende, onjuiste of onrechtmatige gegevensverwerking van personen, datalekken en/of cyberincidenten relevant. Hierdoor ontstaan er risico’s voor het bestuur en de organisatie op het gebied van continuïteit van de bedrijfsvoering en dienstverlening. Door de snelle veranderingen in de internationale betrekkingen en de daardoor toenemende ontwikkeling van cybercrime nemen de risico’s op dat gebied significant toe. Door nieuwe (Europese) wetgeving (Cyberbeveiligingswet) nemen de beveiligingsverplichtingen toe. Ook de vergroting van de aansprakelijkheid van de bestuurders die uit de nieuwe wetgeving voortkomt, verhoogt het risico op hogere boetes en claims.

Om de risico’s te beheersen voeren we penetratietesten uit op systemen en het ICT landschap. Ter verbetering van de bewustwording van de organisatie vinden o.a. e-learnings, mystery guest en een phishing campagne plaats. Ingevolge de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO 2.0) en de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) voeren we daarnaast verplichte risicoanalyses (DPIA’s) uit ten behoeve van de informatieveiligheid en privacy. Vanaf 1 oktober 2024 is de Europese richtlijn op Informatiebeveiliging (NIS2) van kracht. Hier maakt het Rijk nieuwe wetgeving voor. Mede door deze nieuwe Nederlandse wetgeving moet de gemeente de monitoring, detectie en response (MDR) verder verbeteren.

Tekorten jeugdbudgetten

Het risico dat de uitgaven op het maatwerk voor de jeugd hoger uitvallen dan begroot.

We zien in de uitgaven op het maatwerk voor de jeugd het sturen op de jeugdzorgtrajecten terug. Het aantal kinderen in verblijf daalt en ook zien we een beweging van zware zorg naar middelzware of lichte zorg. Het risico zit in het feit dat de Jeugdwet een open einde regeling kent en we een leverplicht hebben op geïndiceerde zorg door o.a. huisartsen, medisch specialisten, de Rechtbank en gecertificeerde Instellingen. Onderbouwd niet verlengen van aflopende zorg en de initiële indicering in het voorliggend veld hebben mogelijk positieve gevolgen op het risico. Tegelijkertijd geldt dat één enkele plaatsing in hoog-specialistische jeugdzorg, aanzienlijke kosten met zich meebrengt en daarmee direct grote impact kan hebben op het totale budget.

Warmtenet Lingewaard

Het risico dat de gemeente een garantstelling moet afgeven om de gezamenlijke investering in WNL te borgen.

De gemeente is deelnemer binnen het warmtenetwerkbedrijf WNL en kan met een uitbreiding van het warmtenet toewerken naar een toekomst vast tuinbouwgebied. Daarnaast kan het warmtenet een rol gaan spelen in de energietransitie in de bebouwde omgeving. De gemeente moet mogelijk een garantstelling afgeven voor een investering in de overdimensionering van het warmtenet. Daar zijn risico’s aan verbonden, echter zijn die in stadium nog onvoldoende in beeld.
Ook ontvangen we een subsidie uit de regiodeal voor het warmtenet. Net zoals bij elke subsidie lopen we enig risico dat de subsidie lager wordt vastgesteld als bijvoorbeeld de afgesproken werkzaamheden niet binnen de gestelde tijd worden afgerond zijn.

Onvoldoende aansluiting BUIG-middelen met ontwikkeling Lingewaard

Het risico dat door toename van werkloosheid meer mensen in de bijstand komen.

Het aantal uitkeringsgerechtigden Participatiewet is toegenomen. We lopen het risico dat de toekenning van het budget vanuit het verdeelmodel (BUIG Budget) onvoldoende aansluit bij de door ons te verstrekken uitkeringen. Om dit risico te beheersen, zetten we in op loonkostensubsidie, begeleiding en re-integratie-instrumenten om meer mensen te laten uitstromen naar werk. We hebben als gemeente echter niet direct invloed op het verdeelmodel waarmee het Rijk geld toekent aan gemeenten.

Afval

Het risico dat de kosten van  afvalverwerking en verkoop van plastic verpakkingsmateriaal negatief uitvallen ten opzichte van de ramingen.

Afvalinzameling is in de regel kostendekkend en door het gebruik van het afvaldashboard kunnen we veranderingen in het aanbiedgedrag van afval snel waarnemen. Echter staat daar een verwachte belasting op de verwerking van kunststof (plastic-taks) tegenover en werkt de regering aan een CO ₂ -heffing op het verbranden van afval. De exacte uitwerking van de taks en de heffing en daarmee de financiële gevolgen zijn nog onbekend. Dit vormt een risico, omdat een belasting ook ná vaststelling van de begroting ingevoerd kan worden. Dit zou direct een negatieve uitkomst op het budget van het lopende jaar hebben.
Daarnaast blijft de onzekerheid hoe producenten van verschillende productgroepen de producentenverantwoordelijkheid (UPV) gaan organiseren. Het is nog onvoldoende bekend welke rol gemeenten hierin gaan krijgen. Dit laatste kan een negatief effect hebben op de hoeveelheid en de kwaliteit van de aangeleverde grondstoffen. Ook is er het risico dat vrachten worden afgekeurd; deze moeten dan als restafval worden verwerkt, waarbij de verwachte opbrengst omslaat in hogere verwerkingskosten. Hoe groot dit effect zal zijn, is nog onvoldoende in te schatten.

Stikstof

Het risico dat ontwikkelingen, onderhoud, reconstructies en dagelijks beheer niet kan worden uitgevoerd of kostenverhogend wordt door stikstofwetgeving.

De uitvoering van grootschalig wegonderhoud en rioolvervanging is onderhevig aan strenge stikstofwetgeving. De inzet van emissieloos materieel werkt mogelijk kostenverhogend of vertragend in de tijdsplanning. Er is een taskforce ingesteld en die heeft haar werkzaamheden afgerond. Door de Taskforce stikstof is de stikstofproblematiek specifiek voor Lingewaard in beeld gebracht. Door de ondertekening van het Convenant Schoon en Emissieloos Bouwen zijn er mogelijkheden om subsidies aan te vragen voor de dekking van de meerkosten van emissieloos materieel. Het betreft onder andere gemeentelijke projecten als rioolvervanging (Klappenburg Bemmel) of wegreconstructies. Ook projecten van derden (dijkverzwaring, woningbouw) hebben te maken met de strenge regels en zullen dus ook extra middelen moeten reserveren voor de inzet van emissieloos materieel. 

Migratie en integratie in Lingewaard

Het risico dat de huisvesting van vluchtelingen en statushouders meer geld kost dan daarvoor wordt gedekt vanuit het Rijk.

Binnen de gemeente zijn we verantwoordelijk voor de opvang van Oekraïners en de huisvesting van statushouders.

Opvang ontheemden Oekraïne
Wij vangen Oekraïners op in eigen en gehuurde gemeentelijke opvanglocaties. Daarnaast dragen we zorg voor onder andere primaire levensbehoeftes, onderwijs, zorg en dagbesteding voor de Oekraïners. De kosten die gemaakt worden met de opvang en huisvesting van Oekraïners worden grotendeels vergoed vanuit het Rijk.  
Bij de huur van opvanglocaties zijn we meerjarige huurcontracten aangegaan. Daarnaast hebben we opvanglocaties verbouwd om ze geschikt te maken voor huisvesting. Deze transitiekosten zijn niet langjarig afgedekt. Wij onderkennen het risico dat op enig moment de vergoeding vanuit het Rijk niet toereikend is om de (gemaakte) kosten te dekken. Als beheersmaatregel om toekomstige financiële tegenvallers gedurende  de opvang van Oekraïners op te vangen, reserveren we de niet-uitgegeven bedragen. Voor de doorlopende huurovereenkomsten (Kruisstraat 18-20, Gendt) zoeken wij dekking na de beëindiging van de bekostigingsregeling (4 maart 2027) in verhuur aan andere doelgroepen. Het risico is er dan in gelegen dat deze huuropbrengst niet kostendekkend is.

Opvang Statushouders
De woningcorporaties in Lingewaard zorgen voor de huisvesting van de statushouders. Wij onderkennen het risico dat op enig moment het huidige aanbod qua woningen voor statushouders niet toereikend is, waardoor de gemeente extra investeringen moet doen om te voldoen aan de taakstelling voor huisvesting statushouders.